Jakie świadczenia przysługują matkom prowadzącym firmę?

Jakie świadczenia przysługują matkom prowadzącym firmę?

Młodym rodzicom przysługują różnego rodzaju udogodnienia ze strony państwa. Ci, którzy są na umowie o pracę, mogą liczyć na urlopy macierzyńskie i rodzicielskie oraz programy dodatkowego finansowania. Jak to natomiast wygląda w przypadku matek prowadzących własne przedsiębiorstwo? Co one mogą uzyskać od państwa? Na to pytanie odpowiadamy poniżej. Zapraszamy do przeczytania artykułu.

Świadczenia przysługujące matkom-przedsiębiorcom

Matki, które prowadzą działalność gospodarczą, choć nie mogą liczyć na urlop macierzyński per se (dotyczy on wyłącznie osób pracujących na zasadach zawartych w Kodeksie pracy), mają prawo do szeregu świadczeń, przewidzianych odrębnymi przepisami. Wśród zasiłków i opcji finansowania, jakie przysługują w takich okolicznościach, można wyliczyć m.in.:

• zasiłek macierzyński,
• tzw. kosiniakowe,
• zasiłek chorobowy na czas ciąży,
• finansowanie z programu „Aktywny rodzic”,
• fundusze z programu „Rodzina 800+”,
• świadczenie z programu „Dobry start”.

Zasiłek macierzyński

Zasiłek macierzyński to podstawowe uprawnienie dla osób, które są ubezpieczone w systemie ZUS i zarejestrowane do opłacania ubezpieczenia chorobowego. To warunek niezbędny, aby ubiegać się o to świadczenie. Co istotne – jest on wypłacany już od pierwszej składki opłaconej przed urodzeniem dziecka. Oznacza to, że – w przeciwieństwie do innych typów zasiłków z ubezpieczenia chorobowego – nie trzeba przechodzić 90-dniowego okresu karencji.

Aby go więc otrzymać, matka prowadząca własną działalność gospodarczą, musi dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Warto też wiedzieć, że osobą uprawnioną jest nie tylko matka, która urodziła dziecko, ale również osoby przyjmujące dzieci na wychowanie i przysposabiające je lub na zasadach rodziny zastępczej (poza rodzinami zastępczymi zawodowymi), spełniając przy tym określone kryteria wiekowe dziecka.

Okres zasiłku macierzyńskiego odpowiada czasowi trwania urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Wysokość zasiłku zależy od modelu, jaki się wybrało:

• pierwszy przewiduje wypłacanie 100% podstawy zasiłku przez okres urlopu macierzyńskiego i 70% podstawy zasiłku za czas urlopu rodzicielskiego,
• drugi, wypłacany w ramach tzw. długiego wniosku, zakłada wypłacanie przez łączny okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego 81,5% podstawy wymiaru.

Ponadto istnieje jeszcze 9 dodatkowych tygodni wydłużonego urlopu rodzicielskiego dla drugiego rodzica, w którym otrzymuje się 70% podstawy wymiaru.

Kosiniakowe

W sytuacji, gdy kobieta nie ma prawa do zasiłku macierzyńskiego (np. nie zgłosiła się do ubezpieczenia chorobowego), może skorzystać jeszcze ze świadczenia rodzicielskiego, nazywanego „kosiniakowym”. Jest ono wypłacane przez organy właściwe ze względu na miejsce zamieszkania (w tym MOPR-y i GOPS-y) w kwocie 1000 złotych miesięcznie bez względu na dochód przez okres 52 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie; gdy urodzi się więcej dzieci przy jednym porodzie, okres ten zostaje wydłużony, np. w przypadku bliźniąt do 65 tygodni).

Zasiłek chorobowy w czasie ciąży

Kobieta prowadząca własne przedsiębiorstwo może także skorzystać z zasiłku chorobowego w czasie ciąży. Świadczenie to przysługuje jej nawet na 270 dni, a jego wysokość opiewa na 100% podstawy wymiaru. Tak, jak przy zasiłku macierzyńskim, tak i w tej sytuacji trzeba przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

To jednak tylko jeden z warunków. Innym jest przejście przez okres 90-dniowej karencji. W tym czasie należy terminowo opłacać składki, a wszelkie opóźnienia powodują utratę prawa do świadczenia z ubezpieczenia chorobowego. Przepisy więc w tym zakresie są bardziej restrykcyjne.

Zasiłek z programu „Aktywny rodzic”

Od 1 października 2024 roku osoby mające małe dzieci (w tym kobiety-przedsiębiorczynie) mogą skorzystać z programu „Aktywny rodzic”. To rozwiązanie wspierające rodziców w wychowaniu dziecka oraz aktywizacji zawodowej. Tyczy się również osób prowadzących własną działalność gospodarczą. W ramach programu funkcjonują trzy rozwiązania:

• Aktywni rodzice w pracy,
• Aktywnie w żłobku,
• Aktywnie w domu.

To właśnie pierwsze z nich skierowane jest m.in. do rodziców mających własną działalność gospodarczą, których dziecko nie znajduje się pod opieką pracowników żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola ani dziennego opiekuna.

Przyznaje się je na okres od 12. do 35. miesiąca życia dziecka i wypłaca co miesiąc do końca tego terminu. W czasie nieobecności rodziców (lub jednego rodzica np. w przypadku samotnej matki) opiekę nad dzieckiem sprawuje inny członek rodziny lub niania – dowolna osoba fizyczna, z którą można zawrzeć umowę uaktywniającą (niebędącą warunkiem do uzyskania świadczenia). Co istotne – składki ubezpieczeniowe (emerytalno-rentowe, wypadkowe i zdrowotne) są opłacane z budżetu państwa. Maksymalna wysokość świadczenia wynosi 1500 zł (w przypadku dzieci niepełnosprawnych – 1900 zł).

Aby jednak otrzymać to świadczenie, trzeba spełnić określone kryteria, czyli oboje rodziców:

• muszą odprowadzać składki emerytalne i rentowe z tytułu wykonywanej pracy,
• powinni mieć łączny przychód o wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• odprowadzać ww. składki od podstawy nie niższej niż 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę (w przypadku osób pracujących na zasadach z kodeksu pracy lub umowach cywilno-prawnych) albo 30% w przypadku osób mających własne przedsiębiorstwo i korzystających z preferencyjnych stawek.

Nieco inne zasady obowiązują w przypadku np. samotnej matki. Nie musi w takim przypadku wykazywać aktywności zawodowej drugiego z rodziców. Aby jednak otrzymał świadczenie, musi odprowadzać składki na ww. ubezpieczenia z podstawy równowartej co najmniej 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. W przypadku np. matek-przedsiębiorczyń wymienia się jeszcze jeden warunek – ich działalność gospodarcza musi pozostawać aktywna.

Świadczenie z programu „Rodzina 800+”

Poza powyższymi zasiłkami istnieją także inne, bardziej powszechne świadczenia o łagodniejszych kryteriach przyznawania. Zdecydowanie do takich należy m.in. 800+. Program ten został opracowany z myślą o poprawie bytu młodych pokoleń i wypłacane jest co miesiąc na każde dziecko do czasu, aż ukończy 18. rok życia. Przyznaje się go niezależnie od kryteriów dochodowych rodziny pod warunkiem, że rodzina mieszka w Polsce i tutaj znajduje się jej centrum interesów życiowych.

Świadczenie z programu „Dobry start”

Kolejnym programem, z którego m.in. matka prowadząca własne przedsiębiorstwo ma prawo skorzystać, jest „Dobry start”. To rodzaj wsparcia w wysokości 300 złotych przeznaczonego na inwestycję w edukację dzieci. Przysługuje ono na pociechy uczące się w polskiej szkole (ale nie w przedszkolu, zerówce czy w szkole wyższej) do momentu ukończenia przez nie 20 lat (24 w przypadku osób niepełnosprawnych). Przyznaje się je raz w roku w okresie od 1 lipca do 30 listopada, a im wcześniej złoży się wniosek, tym szybciej można otrzymać wsparcie.

Świadczenia dla matek prowadzących przedsiębiorstwo – podsumowanie

Państwo opracowało szereg mechanizmów, umożliwiających młodym przedsiębiorczyniom pogodzenie swojej działalności zawodowej w ramach własnej firmy z macierzyństwem. Jednakże skorzystanie z nich często wiąże się z koniecznością przejścia przez szereg formalności i spełnienia różnych kryteriów. W razie wątpliwości, czy prawo do danego świadczenia przysługuje konkretnej osobie, zawsze można zwrócić się z zapytaniem do ZUS-u lub kancelarii prawnej specjalizującej się w danym zakresie.