Nowy etap w gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi

Nowelizacja ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi

W dniu 1 stycznia 2026 r. wchodzą w życie  przepisy wynikające z nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 870 z późn. zm.). Choć ustawa obowiązuje od wielu lat, to zakres obowiązków i ryzyka dla przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach czy opakowania został znacząco rozszerzony.

W niniejszym artykule analizujemy najważniejsze zmiany, wskazujemy konsekwencje dla przedsiębiorców oraz przedstawiam praktyczne rekomendacje – zarówno dla wytwarzających, importujących, wprowadzających opakowania lub produkty w opakowaniach, jak i dla organizacji odzysku i podmiotów prowadzących systemy zbiórki / recyklingu.

Ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi reguluje w szczególności:

1. wymagania, jakie muszą spełniać opakowania wprowadzane do obrotu,
2. zasady funkcjonowania organizacji odzysku opakowań,
3. sposób postępowania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi,
4. tryb ustalania oraz pobierania opłaty produktowej i opłaty recyklingowej,
5. zasady organizacji i działania systemu kaucyjnego w zakresie gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.

Najważniejsze zmiany – co nowego od 2026 roku?

W ostatnich latach wprowadzono szereg istotnych nowelizacji przepisów, których celem jest m.in. dostosowanie polskich regulacji do wymogów prawa unijnego w zakresie gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Zmiany te mają również na celu wzmocnienie odpowiedzialności producentów oraz podmiotów wprowadzających opakowania, wdrożenie krajowego systemu kaucyjnego, a także zaostrzenie wymagań dotyczących poziomów zbiórki i recyklingu odpadów. Warto podkreślić, że nowy, ujednolicony tekst ustawy, stanowi ważny etap w porządkowaniu i aktualizacji krajowych przepisów w tym obszarze.

Choć wiele zmian obowiązuje już dziś lub wejdzie w życie wcześniej (np. system kaucyjny od 2025 r.), to dla przedsiębiorców istotne jest przygotowanie się również na rok 2026 oraz później.

Choć nie wszystkie przepisy wchodzą w życie dokładnie 1 stycznia 2026 r., to jest to istotny punkt odniesienia dla planowania. Ujednolicony tekst ustawy od ogłoszenia, ale wiele obowiązków – w tym związanych z poziomami zbierania czy funkcjonowaniem systemu kaucyjnego – przyjmują ramy czasowe w latach następnych. Przy czym to 2026 r. jest datą od której przedsiębiorcy powinni być w pełnej gotowości – m.in. ze względu na obowiązki raportowe i osiągnięcie poziomów.

Czym jest system kaucyjny?

W projekcie nowelizacji przewidziano wprowadzenie systemu kaucyjnego dla opakowań po napojach: jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych (PET) o pojemności do 3 l, puszki metalowe do 1 l, oraz butelki szklane wielokrotnego użytku do 1,5 l. Duże sklepy będą obowiązane do przyjmowania opakowań zwrotnych. Wprowadzenie tego systemu ma charakter obligatoryjny i ma na celu zwiększenie poziomu zwrotu opakowań, zmniejszenie odpadów opakowaniowych oraz promowanie recyklingu.

Dla przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach lub opakowania – oznacza to konieczność: ustalenia, które produkty i opakowania podlegają systemowi; ewentualnej reorganizacji logistyki zwrotów; udziału w systemie lub zawarcia umowy z operatorem systemu kaucyjnego; zmiany warunków cenowych produktów (każda butelka/puszka objęta kaucją).

Załącznik do ustawy wskazuje minimalne poziomy selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych – dla przykładu: butelki jednorazowego użytku z tworzyw plastycznych na napoje do 3 l – 77 % od 2025 r. i dalej, puszki metalowe do 1 l – 77 %.

Również dla roku 2030 przewidziano docelowe poziomy: m.in. 70 % dla wszystkich opakowań, 55 % dla tworzyw sztucznych, 75 % dla szkła.

Czym jest rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP)?

Zmiany prawne przewidują wzmocnienie instytucji ROP – czyli odpowiedzialności podmiotów wprowadzających produkty lub opakowania za cały cykl życia opakowania i odpadu opakowaniowego. To oznacza konieczność rewizji modelu biznesowego, umów z organizacjami odzysku, sposobu zarządzania danymi i sprawozdawczością oraz budżetowania kosztów środowiskowych.

Przedsiębiorcy muszą zatem kalkulować: czy ich obecny system zbiórki / współpracy z organizacją odzysku pozwoli osiągnąć wymagane poziomy; czy składane raporty będą zgodne z nowymi wymaganiami; czy koszty związane z osiągnięciem poziomów nie będą generować dodatkowych obciążeń finansowych.

Ustawa przewiduje również mechanizm opłat produktowych – np. stawki opłaty produktowej za butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje do 3 l – 1,00 zł za kg.

Warto zwrócić uwagę, iż zmiany w opłatach mogą być częścią kosztów ponoszonych przez wprowadzających opakowania lub produkty w opakowaniach.

Jakie konsekwencje dla przedsiębiorców wprowadza nowelizacja ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi?

Zwiększone koszty i obowiązki środowiskowe

Wprowadzenie wyższych poziomów zbiórki i recyklingu oraz opłat produktowych i recyklingowych oznacza dla firmy wprowadzającej produkty w opakowaniach wyższe koszty operacyjne i administracyjne. W szczególności podmioty, które dotąd nie były przygotowane na system kaucyjny lub nie miały dobrze zaprojektowanego systemu ROP, mogą stanąć przed dodatkowymi wydatkami – logistycznymi, organizacyjnymi, informatycznymi czy w zakresie raportowania.

Konieczność dostosowania procesów biznesowych

Przedsiębiorcy muszą zrewidować: jak ich produkty są opakowane (czy opakowanie spełnia wymagania ustawy); jakie opakowania wprowadzają; czy muszą przystąpić do systemu kaucyjnego; z jaką organizacją odzysku współpracują; czy posiadają odpowiednią sprawozdawczość; czy ich procesy logistyczne i magazynowe uwzględniają zwroty opakowań i obsługę systemu kaucyjnego. Ponadto należy uwzględnić obowiązki administracyjne – raporty, deklaracje, koordynacja z operatorami systemów.

Ryzyko sankcji i reputacyjne

Nieosiągnięcie wymaganych poziomów zbioru i recyklingu, niezapewnienie przyjęcia opakowań w systemie kaucyjnym czy brak prawidłowego rozliczenia opłat może skutkować sankcjami – finansowymi oraz reputacyjnymi. W gospodarce opakowaniowej coraz ważniejszy staje się aspekt związany ze zgodnością z prawem środowiskowym, co może wpływać na wizerunek przedsiębiorstwa, relacje z klientami i partnerami oraz warunki kredytowania lub inwestowania.

Jak przygotować się na pełne wejście w życie nowych obowiązków w gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi?

Aby przygotować się na pełne wejście w życie nowych obowiązków w gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, rekomendujemy podjęcie poniższych kroków:

Krok 1: Przegląd portfela opakowań i produktów: 

• zidentyfikuj wszystkie opakowania wprowadzane do obrotu (jednostkowe, transportowe, zbiorcze),
• sprawdź, czy opakowania spełniają wymagania ustawy (materiał, ilość substancji, masa/objętość minimalna),
• zidentyfikuj, które opakowania podlegają systemowi kaucyjnemu (np. butelki PET do 3 l, puszki do 1 l) i przygotuj model obsługi zwrotów.

Krok 2: Weryfikacja umów i współpracy z organizacją odzysku / operatorem systemu kaucyjnego: 

• sprawdź umowy z organizacją odzysku opakowań: czy obejmują nowe obowiązki? Czy poziomy zbierania są realistyczne?
• w przypadku systemu kaucyjnego: czy masz zapewnioną współpracę z operatorem, procedury przyjęcia zwrotów, rozliczeń?
• ustal odpowiedzialność, koszty, raportowanie.

Krok 3: Przygotowanie systemu raportowania i compliance: 

• sprawdź terminy składania sprawozdań i deklaracji (np. pierwsze raporty za rok, w którym system został uruchomiony),
• upewnij się, że masz narzędzia (IT, procesy, dane) do monitorowania poziomów zbierania/recyklingu, zwrotów kaucyjnych.

Krok 4: Budżetowanie wpływu finansowego i operacyjnego: 

• oszacuj koszty związane z: opłatami produktowymi, recyklingowymi, organizacją zwrotu opakowań, logistyki, raportowania, potencjalnymi sankcjami,
• przeanalizuj, czy model cenowy produktów wymaga korekty (np. doliczenie kaucji, obsługa zwrotów),
• rozważ inwestycje w opakowania łatwiejsze w recyklingu lub wielokrotnego użytku – mogą przynieść korzyści w dłuższym terminie.

Krok 5: Komunikacja z klientami i interesariuszami: 

• przygotuj komunikaty dla partnerów handlowych, klientów, pracowników dotyczące nowych obowiązków (np. zwroty opakowań, kaucje, selektywna zbiórka),
• włącz aspekty ekologiczne w strategię marketingową: np. „opakowania przyjazne środowisku”, „uczestnictwo w systemie kaucyjnym”,
• monitoruj działania regulacyjne i rynkowe – jako kancelaria będziemy na bieżąco informować o interpretacjach, orzecznictwie i wytycznych administracyjnych.

Pomoc oferowana przez kancelarię przy wdrażaniu przepisów

Zmiany wynikające z ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oznaczają dla przedsiębiorców nie tylko konieczność dostosowania się do nowych obowiązków, ale również realne wyzwania i potencjalne szanse. Rok 2026 może być momentem przełomowym – gdy obowiązki, które dziś są jeszcze w fazie przygotowania, staną się pełnoprawnym wymogiem. Warto już zaplanować działania i zbudować model, który pozwoli zarówno spełnić wymogi prawne, jak i – poprzez świadome zarządzanie opakowaniami – wzmocnić pozycję rynkową przedsiębiorstwa.

Jako kancelaria proponujemy wsparcie w zakresie: analizy zgodności z prawem opakowań, przeglądu umów z organizacjami odzysku i operatorami systemu kaucyjnego, budowy modelu compliance, a także doradztwa przy obsłudze przedsiębiorstw. W razie pytań lub potrzeby konsultacji – zapraszamy do kontaktu.