Zasiłek macierzyński dla kobiet na działalności – jak go uzyskać?

Zasiłek macierzyński dla kobiet na działalności – jak go uzyskać?

Kobiety, które prowadzą własną działalność lub są zatrudnione na podstawie umowy B2B, często mają wątpliwości co do tego, jak będzie wyglądało wsparcie państwa w sytuacji, gdy zdecydują się na macierzyństwo. Ustawodawca jednak przewidział pewne rozwiązania, w tym m.in. udzielenie im zasiłku macierzyńskiego. O tym, czym jest i – przede wszystkim – komu się on należy, czy przysługuje przedsiębiorczyniom oraz jak go można uzyskać, piszemy w niniejszym artykule. Zachęcamy do przeczytania go już teraz.

Czym jest zasiłek macierzyński?

To rodzaj świadczenia pieniężnego wypłacanego przez ZUS tym ubezpieczonym, którzy korzystają z m.in.:

• urlopu macierzyńskiego,
• urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
• urlopu rodzicielskiego,

a także osobom (w tym przedsiębiorcom), których nie dotyczą przepisy Kodeksu pracy, ale opłacającym dobrowolną składkę chorobową. W przypadku przedsiębiorczyń wypłaca się go za okres odpowiadający – w sumie – urlopowi macierzyńskiemu i rodzicielskiemu. Aby jednak go otrzymać, trzeba spełnić pewne warunki. Więcej piszemy o tym poniżej.

Na jakich zasadach przyznawany jest zasiłek macierzyński dla kobiet-przedsiębiorców?

Przedsiębiorcy zarejestrowani w ZUS płacą obowiązkowo składkę zdrowotną, wypadkową i emerytalno-rentową. To z kolei nie uprawnia ich do korzystania z zasiłku macierzyńskiego. Aby go otrzymać, konieczne jest zgłoszenie się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (przed porodem lub przyjęciem dziecka) z wolą opłacania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Przepisy jasno wskazują też, jakie osoby mają prawo do uzyskania zasiłku. Otóż mogą o niego wnioskować:

• matka, która urodziła dziecko,
• osoba, która przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7 lat (w przypadku, gdy zapadła decyzja o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10 lat) i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o jego przysposobienie,
• osoba, która przyjęła dziecko na wychowanie w wieku do 7 lat (w przypadku decyzji o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10 lat) w ramach rodziny zastępczej (z wyjątkiem zawodowych rodzin zastępczych).

Co ważne, w przeciwieństwie np. do zasiłku chorobowego, nie obowiązuje w tym przypadku okres karencji (wynoszący dla innych przypadków 90 dni). Oznacza to, że kobieta-przedsiębiorca, wnioskująca o to świadczenie, może otrzymać je od pierwszego dnia zgłoszenia się do opłacania składki chorobowej, o ile przystąpi do ubezpieczenia przed dniem porodu. Ewentualne wstrzymanie wypłaty bywa spowodowane np. wszczęciem przez ZUS procedury wyjaśniającej.

Niezbędna dokumentacja i formalności, związane z zasiłkiem macierzyńskim

Wiedząc już, jakie są podstawowe wymogi, aby uzyskać zasiłek macierzyński na działalności gospodarczej, należy pamiętać, że do ZUS-u trzeba złożyć stosowną dokumentację. Wśród tych dokumentów są m.in.:

• formularz ZUS Z-3b – w nim zawiera się oświadczenie płatnika składek, wskazujące na okoliczności, na podstawie których uzyskał on prawo do pobierania świadczenia z funduszu ubezpieczeń społecznych,
• zaświadczenie od lekarza, wskazujące na prawdopodobną datę porodu

LUB

• w przypadku urodzenia dziecka – odpis aktu urodzenia (w oryginale lub kopię – można też wystąpić do ZUS-u, aby pozyskał go z Urzędu Stanu Cywilnego),
• wnioski o udzielenie urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego – istnieje opcja złożenia ich w jednym dokumencie („długi wniosek”), wskazując wymiar i datę rozpoczęcia, a także zasady wypłacania świadczenia,
• oświadczenie drugiego rodzica (wraz z jego danymi), że rezygnuje z korzystania z urlopu rodzicielskiego.

To jeszcze nie koniec formalności. W tym okresie bowiem zmieniają się zasady opłacania składek ubezpieczeń społecznych (uprawniona osoba zostaje z nich zwolniona na czas świadczenia zasiłku). W związku z tym należy złożyć druk ZUS ZWUA i ZUS ZZA.

Jak długo można pobierać zasiłek macierzyński i ile wynosi łącznie?

Zasiłek macierzyński przedsiębiorcy przysługuje na podobnych zasadach, co pracownikom. Z tego wynika, że można go pobierać zarówno przez okres odpowiadający urlopowi macierzyńskiemu i rodzicielskiemu. To oznacza, że w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie:

• jednego dziecka okres ten wynosi 20 tygodni,
• dwojga dzieci – 31 tygodni,
• trojga dzieci – 33 tygodnie,
• czworga dzieci – 35 tygodni,
• pięciorga i więcej dzieci – 37 tygodni,

co odpowiada urlopowi macierzyńskiemu. Jeśli natomiast kobieta wnioskuje o urlop rodzicielski, zasiłek zostaje wydłużony o kolejny okres, wynoszący:

• w przypadku jednego dziecka – 41 tygodni,
• przy dwojgu lub większej liczbie – 43 tygodnie.

W sumie więc – w podstawowym wariancie, okres wsparcia finansowego z ZUS może wynosić nawet 61 tygodni.

Ile natomiast otrzyma się zasiłku macierzyńskiego? Podstawę stanowi miesięczny przychód za 12 miesięcy kalendarzowych przed miesiącem, w którym zaistniało prawo do pobierania świadczenia. Przy tym za przychód rozumie się podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, pomniejszoną o 13,71% deklarowanej podstawy (przy czym nie może być ona mniejsza niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na dany rok).

Warto zauważyć przy tym, że ustawodawca jednocześnie wprowadził okres 14-tygodniowy obowiązkowy, w czasie którego kobieta musi pobierać zasiłek. Jest to podyktowane zarówno troską o bezpieczeństwo dziecka, jak i zdrowie matki po porodzie. Po tym okresie może zrezygnować z pobierania świadczenia z ZUS.

Należy przy tym wskazać jeszcze jedną kwestię – mianowicie konieczność wyboru wysokości podstawy wymiaru. Mianowicie – osobie wnioskującej o zasiłek macierzyński przysługuje możliwość skorzystania z wypłat w wysokości 100% przez pierwszą część okresu świadczenia (czas trwania urlopu macierzyńskiego) i 70% przez pozostały czas (okres urlopu rodzicielskiego), jak i model, w którym przez cały okres (np. na podstawie „długiego wniosku”) osoba ubezpieczona uzyskuje 81,5% podstawy wymiaru przez 52 tygodnie i 70% przez dodatkowe 9 tygodni.

Przypadek małego ZUS-u

Teoretycznie – kobiety-przedsiębiorcy na małym ZUS-ie lub korzystające z preferencyjnego ZUS-u, mogą mieć wyliczone niższe świadczenie niż 1000 zł netto. Obecne przepisy jednak przewidują dokonanie korekty, na podstawie której zasiłek zostaje wyrównany do tej kwoty, jednocześnie będąc zwolnioną z opłacania składki zdrowotnej.

Czy przedsiębiorczyni pobierająca zasiłek macierzyński musi przerwać działalność?

Warto wiedzieć, że mimo korzystania z tego świadczenia z ZUS-u, kobieta prowadząca własną firmę wciąż ma prawo wykonywać obowiązki z nią związane. Wynika to z faktu, że przepisy dają dowolność w zakresie tego, na czym właścicielka działalności gospodarczej chce się skupić. Od tej zasady wyróżnia się jeden wyjątek – jeśli zawiesi ona funkcjonowanie przedsiębiorstwa. W takim przypadku nie może realizować żadnych zadań związanych z działaniem firmy.

Zasiłek macierzyński dla przedsiębiorczyń – podsumowanie

Możliwość skorzystania z opcji, jaką jest zasiłek macierzyński dla matek, które prowadzą działalność gospodarczą, stanowi niemałe wsparcie dla przedsiębiorczyń. Choć pozyskanie go wiąże się z dopełnieniem szeregu formalności, to warto się starać o to świadczenie. W kwestii wątpliwości mogących pojawić się przy składaniu wniosku i innych formularzy, jak i w przypadku wydania przez ZUS decyzji negatywnej, zawsze można poradzić się prawników, a także zdecydować się na ich wsparcie przy procedurze odwoławczej.