Spis treści:
1. Czym zajmuje się radca prawny?
2. Radca prawny a adwokat
3. Kto może zostać radcą prawnym?
3.1.Aplikacja radcowska w Polsce
4. Radca prawny – działalność
5. Zawód radcy prawnego – podsumowanie
6. Źródła
7. Podobne artykuły
Radca prawny to w Polsce wolny zawód zaufania publicznego, którego istota wynika już z samej nazwy. Jest to osoba zajmująca się przede wszystkim świadczeniem usług prawnych, w tym poradami prawnymi, której przysługuje tytuł „mecenasa”. Wielu ludzi wciąż nie do końca rozumie działalność radcy prawnego oraz nie dostrzega, co odróżnia ten zawód od zawodu adwokata. Tak samo zagadką pozostaje tytuł „mecenasa” lub „prawnika”. Poniższy artykuł odpowiada na to pytanie oraz wiele innych dotyczących specyfiki zawodu radcy prawnego oraz drogi, którą trzeba przejść, by móc ten zawód wykonywać.
Radca prawny to wolny zawód wykonywany w oparciu o ustawę z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Radca zajmuje się przede wszystkim świadczeniem pomocy prawnej, czyli między innymi:
Oczywiście konkretne obowiązki radcy prawnego zależą od jego sposobu wykonywania zawodu i ewentualnie miejsca, w którym pracuje. Inna jest specyfika pracy w organizacji samorządowej, inna w banku, a jeszcze inna w kancelarii radcy prawnego.
Aktualnie niewiele jest różnic między adwokatem a radcą prawnym. Polska jest jednym z zaledwie kilku krajów, w którym w ogóle rozróżnia się te dwa zawody zaufania publicznego. Dawniej zasadniczą różnicą było to, że radca prawny nie mógł występować jako obrońca w procesie karnym ani jako pełnomocnik w procesie rodzinnym. Od 2007 roku radca prawny może reprezentować strony w sprawach rodzinnych (np. sprawy o rozwód lub o opiekę nad dziećmi). Od 1 lipca 2015 roku radcy prawni mogą też występować w roli obrońcy w sprawach karnych i karnoskarbowych. Adwokaci są uprawnieni do wykonywania obowiązków radców prawnych wymienionych powyżej. Wychodzi więc na to, że obydwa zawody charakteryzują się tym samym. Jakie więc są różnice? Przede wszystkim, zawody te są określane przez różne przepisy:
Zarówno radcom prawnym, jak i adwokatom przysługuje często używany tytuł „mecenasa”, który jest po prostu zwrotem grzecznościowym. Aktualnie coraz częstsze staje się używanie tego tytułu w stosunku do osób, które są dopiero aplikantami tych zawodów prawniczych. Warto również wyjaśnić, kim jest prawnik. Prawnikiem można nazwać każdą osobę, która ukończyła studia prawnicze niezależnie od wykonywanego przez nią zawodu, ani od tego, czy odbyła ona którąkolwiek z dostępnych aplikacji.
Z perspektywy klientów radców prawnych i adwokatów, naprawdę niewiele jest różnic między tymi zawodami. Zasadniczo jest tylko jedna znacząca różnica. Z adwokatem można zawrzeć jedynie umowę cywilnoprawną, a w przypadku radcy prawnego możliwa jest także umowa o pracę.
Przede wszystkim, by zostać radcą prawny, trzeba ukończyć magisterskie studia prawnicze. Następnymi wymogami definiowanymi przez ustawę z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych jest korzystanie w pełni z praw publicznych oraz pełna zdolność do czynności prawnych. Do zawodu radcy prawnego dostępne są dwie drogi:
Aplikacja radcowska jest prowadzona przez okręgową izbę radców prawnych i trwa w Polsce trzy lata. Egzamin wstępny na aplikację radcowską składa się ze 150 pisemnych pytań. 100 poprawnych odpowiedzi oznacza zdanie egzaminu. Odbywanie aplikacji jest w Polsce płatne. Koszt egzaminu wstępnego, odbywania aplikacji oraz egzaminu radcowskiego określa Ministerstwo Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia. W 2022 roku były to koszty w wysokości:
Opłaty za egzaminy uiszcza kandydat i w przypadku niezdanego egzaminu nie podlegają one zwrotowi. Dodatkowo za decyzję o wpisie na listę aplikantów płaci się kwotę uchwaloną przez Krajową Radę Radców Prawnych. Opłata wynosi 10% minimalnego wynagrodzenia i w 2022 roku wynosi 301,00 zł.
Egzamin radcowski obejmuje pytania z zakresu prawa: karnego, cywilnego lub rodzinnego, gospodarczego oraz administracyjnego. Ponadto na końcu egzaminu należy udowodnić swoje umiejętności, opracowując opinię prawną w oparciu o materiały przygotowane na potrzeby egzaminu.
Radca prawny ma możliwość wykonywania zawodu w ramach stosunku pracy – tego nie może robić adwokat – ale także na podstawie umowy cywilnoprawnej lub w kancelarii radcy prawnego. Komfortem dla radcy prawnego jest możliwość zatrudnienia w firmach biznesowych lub w różnego rodzaju instytucjach. Przykładowo radca pracujący w organizacji samorządowej będzie zajmował się głównie interpretacją przepisów, wydawaniem opinii lub doradzeniem pracownikom samorządu, a radca pracujący dla biznesu zajmie się oprócz tego negocjacjami z klientami, udziałem w projektach, opiniowaniem wzorów umów i regulaminów. Naturalnie radca prawny może reprezentować w sądzie instytucję, dla której pracuje. Dużą zaletą zawodu jest możliwość łączenia różnych działalności. Z dobrą organizacją pracy można zarabiać w więcej niż jednej instytucji jednocześnie, a dodatkowo wykonywać usługi dla klientów indywidualnych na mocy umowy cywilnoprawnej.
Wydawać by się mogło, że radca prawny tylko doradza swoim klientom na podstawie zdobytej w czasie studiów prawniczych wiedzy. Jak widać nie jest to prawda. Radcy prawni to osoby, które muszą wiedzieć naprawdę dużo, a także posiadać praktyczne umiejętności. Dodatkowe uprawnienia radców prawnych, związane z możliwością obrony klientów w sprawach karnych, spowodowały, że zawód stał się trudniejszy, ale jednocześnie ciekawszy. Radca prawny to zawód dla osób, które nie boją się wyzwań i stałego samorozwoju.
Informacja o zawodzie radcy prawnego [w:] Krajowa Izba Radców Prawnych, dostęp online: https://kirp.pl/informacja-o-zawodzie-radcy-prawnego/ [dostęp:25.02.22]
Egzamin radcowski – informacje ogólne [w:] Okręgowa Izba Radców Prawnych w Warszawie, dostęp online: https://www.oirpwarszawa.pl/aplikacja/egzamin-radcowski/egzamin-radcowski-informacje-ogolne/ [dostęp: 25.02.22]
D. Majzerowicz, Adwokat i radca prawny – podobieństwa i różnice, dostęp online: https://majzerowiczmadel.pl/blog/adwokat-i-radca-prawny-podobienstwa-i-roznice [dostęp: 25.02.22]