W jednym z ostatnich artykułów przybliżyliśmy instytucję zachowku. Nie ulega wątpliwości – prawo spadkowe zabezpiecza interesy członków najbliższej rodziny spadkodawcy. Co jednak – kiedy jako przyszły spadkodawca nie chcemy, aby nasi spadkobiercy – powołani w testamencie – wraz ze spadkiem otrzymali zobowiązanie do uregulowania zachowku (czyli często znacznego zobowiązania pieniężnego wiążącego się nierzadko z postępowaniem przed sądem)?
Jedną z odpowiedzi jest – wydziedziczenie, czyli zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego – pozbawienie w testamencie zstępnych, małżonka lub rodziców prawa do zachowku.
Wydziedziczenie nie jest jednak w pełni arbitralną decyzją testatora. Ustawa przewiduje zarówno materialne, jak i formalne przesłanki skutecznego wydziedziczenia.
Po pierwsze bowiem, testator może złożyć oświadczenie o wydziedziczeniu w testamencie w razie wystąpienia za jego życia co najmniej jednej z następujących przyczyn (określonych w art. 1008 k.c.):
- osoba uprawniona do zachowku wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
- osoba uprawniona do zachowku dopuściła się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- osoba uprawniona do zachowku uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Po drugie natomiast – przyczyna wydziedziczenia powinna wynikać z treści testamentu.
Dodatkowym elementem, o którym należy pamiętać składając oświadczenie o wydziedziczeniu do testamentu – jest to, że wydziedziczenie zstępnego nie pociąga za sobą wydziedziczenia jego zstępnych. Tj. przykładowo – jeżeli składamy oświadczenie o wydziedziczeniu swojej córki – nie wydziedziczamy jednocześnie swoich wnuków, który mogą domagać się zachowku.
Podsumowując – sporządzając testament należy być świadomym, iż nie jest możliwe wystąpienie skutków wydziedziczenia w przypadku wystąpienia przyczyn określonych w art. 1008 k.c. bez zapisu dotyczącego wydziedziczenia w testamencie. Z drugiej strony natomiast – nawet jeżeli formalnie – zapis o wydziedziczeniu w testamencie się znajdzie – ale nie będzie w rzeczywistości „poparty” ww. zachowaniem uprawnionego do zachowku – wydziedziczenie może zostać skutecznie podważone. Ponadto – oświadczenie o wydziedziczeniu nigdy nie będzie – oświadczeniem ogólnym – każdorazowo dotyczy dokładnie określonej przez testatora osoby.
Kancelaria prawna K&S świadczy usługi w zakresie prawa spadkowego w Gdańsku i Elblągu. Szczegóły: https://www.krp-ks.pl/zakres-uslug/prawo-rodzinne-spadkowe/. Specjaliści Kancelarii K&S to doświadczeni prawnicy doradzający Klientom najlepsze rozwiązania w przypadku konieczności przeprowadzenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku oraz prowadzenia innych spraw związanych z powołaniem do dziedziczenia.
aplikant radcowski
Magdalena Nowacka
Podobne artykuły:
